Czy spalanie odpadów w instalacjach termicznego przetwarzania odpadów jest groźne dla zdrowia? Wyjaśniamy!

Warto zaznaczyć, że tylko Niemcy spełniają obecnie wymagania dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym w Unii Europejskiej. U naszego zachodniego sąsiada, w 2019 roku, około 67% odpadów było recyklingowanych, zarówno materiałowo, jak i organicznie, a około 33% było poddawane przekształcaniu termicznemu. Tylko 1% masy odpadów komunalnych było kierowanych na składowiska.

W innych krajach Unii Europejskiej o rozwiniętych systemach zarządzania odpadami komunalnymi, takich jak Austria, Belgia, Holandia i Szwecja, odsetek recyklingu wynosił od 47% do 58%, termicznego przekształcania od 42% do 53%, a składowania od 1% do 2%.

Większość krajów europejskich znacznie poprawiła swoje wyniki w zakresie recyklingu odpadów komunalnych od 2004 roku. To nieprzypadkowe, że w miejscach o wysokich wskaźnikach recyklingu jednocześnie odzyskuje się energię z odpadów, aby ograniczyć ilość śmieci składowanych na tzw. wysypiskach. Widoczna jest prosta korelacja – kraje o najwyższych poziomach recyklingu i trosce o środowisko wykorzystują odpady do produkcji energii, zamiast je składować. W krajach o niskich poziomach recyklingu większość odpadów trafia na składowiska, co jest sprzeczne z hierarchią zarządzania odpadami.

Recykling jest technicznie trudny, energetycznie kosztowny i wpływa na jakość i funkcjonalność surowców. Wiele codziennych produktów, ze względu na różne tekstury, materiały i kolory, nie nadaje się do recyklingu. Stąd technologie typu „Waste-to-Energy” nie konkurują z recyklingiem, ale są jego uzupełnieniem. Warto podkreślić, że pomagają ograniczyć składowanie odpadów na składowiskach, co jest najmniej preferowaną metodą zarządzania odpadami według hierarchii. Często słyszymy bowiem o niebezpiecznych sytuacjach nagle wybuchających pożarów w tego rodzaju obiektach.

Przede wszystkim należy dążyć do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów, a dopiero potem skupiać się na ich właściwym przetwarzaniu, włączając ponowne wykorzystanie i recykling. W dalszej kolejności rozważa się inne formy odzysku, w tym przekształcanie odpadów z odzyskiem energii.

Warunki na składowiskach nie sprzyjają rozkładowi odpadów. Dodatkowo nie można zapominać, że pomiędzy warstwami odpadów powstaje środowisko bez dostępu do tlenu, co prowadzi do produkcji gazów. Szczególnie metan, który ma znacznie większy potencjał cieplarniany niż dwutlenek węgla jest niebezpieczny dla środowiska. Przyczynia się do efektu cieplarnianego nawet 20-25 razy skuteczniej niż dwutlenek węgla, ze względu na jego zdolność do pochłaniania promieniowania podczerwonego w paśmie, gdzie Ziemia emituje najwięcej ciepła. Niestety szacuje się, że 5-10% emisji metanu pochodzi ze składowisk. Poza tym metan może powodować pożary i samozapłony na składowiskach. Tylko w 2021 roku zarejestrowano ponad 50 takich incydentów. Inny problem związany ze składowaniem to zanieczyszczenie wód gruntowych.

Dlatego zgodnie z europejską hierarchią zarządzania odpadami, przetwarzanie termiczne z odzyskiem energii można traktować jako alternatywną metodę unieszkodliwiania odpadów przez składowanie, uzupełniając tym samym system zarządzania odpadami komunalnymi.

Według badań Komisji Europejskiej, około 1,5% całkowitej konsumpcji energii w UE w 2014 roku pochodziło z odzysku energii z odpadów poprzez spalanie, współspalanie w piecach cementowych i rozkład beztlenowy, co przekłada się na około 676 PJ rocznie. Ten odsetek nie powinien znacząco rosnąć w przyszłości, ponieważ coraz więcej odpadów jest kierowanych do recyklingu.